خلاصه مقاله تاثیر هزینه های تحریم بر توسعه نوشته دکتر رضا زمانی، ژوئن 2024
Does Trillion Dollar Cost of Sanction Matter for Iranian Economic Development?
32 Pages Posted: 26 Jul 2024
reza zamani
Allameh Tabataba'i University
Date Written: July 24, 2024
https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4904018
خلاصه ترجمه مقاله:
مقاله به بررسی دقیق تأثیر تحریم‌های اقتصادی از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲ بر اقتصاد ایران با استفاده از روش کنترل مصنوعی (SCM) پرداخته است. این روش امکان مقایسه شرایط واقعی ایران را با یک سناریوی فرضی که در آن تحریم‌ها وجود نداشتند، فراهم می‌کند. یافته‌های مقاله بسیار تأمل‌برانگیز و قابل‌توجه است.
یافته‌های اصلی مقاله:
هزینه کل تحریم‌ها:
بر اساس تحلیل مقاله، ۱.۲ تریلیون دلار (به ارزش ثابت ۲۰۱۵) هزینه کلی تحریم‌های اقتصادی در این دوره بوده است. این معادل کاهش ۱۰۱ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی (GDP) سالانه است.
این زیان باعث توقف رشد اقتصادی ایران در سطح سال ۲۰۱۱ شده است. تولید ناخالص داخلی سرانه تا سال ۲۰۲۲ بهبود نیافت و به سطح ده سال پیش بازگشت.
مقاله این دوره را به درستی "دهه‌ای از دست رفته" برای رشد و توسعه اقتصادی ایران می‌نامد، که در آن نه تنها اقتصاد پیشرفت نکرده بلکه در مواردی نیز پسرفت داشته است.
مقایسه با جنگ ایران و عراق:
جنگ ایران و عراق بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ حدود ۱.۱۷۴ تریلیون دلار (به ارزش ثابت ۲۰۱۰) برای ایران هزینه داشت. اما خسارت ناشی از تحریم‌ها از این میزان فراتر رفته است.
در حالی که جنگ ایران و عراق خسارات عمدتاً نظامی و زیرساختی داشت، تحریم‌ها به صورت مداوم بر تمامی ابعاد اقتصادی کشور، از جمله تولید، صادرات، واردات و رشد صنایع، تأثیر گذاشته‌اند.
پیامدهای اجتماعی-اقتصادی:
توقف رشد اقتصادی باعث کاهش رفاه اجتماعی، افزایش نابرابری اقتصادی، و کاهش فرصت‌های شغلی به ویژه برای جوانان شده است.
بسیاری از نهادها و شرکت‌ها به دلیل محدودیت‌های تحریم‌ها توانایی رقابت در بازارهای بین‌المللی را از دست داده‌اند، که به خروج سرمایه‌های انسانی و اقتصادی منجر شده است.
تأثیر بر بخش‌های مختلف اقتصادی:
1- کشاورزی:
با وجود اینکه سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی افزایش یافته است، این افزایش نتیجه رکود در سایر بخش‌ها مانند صنعت بوده و نه بهبود عملکرد کشاورزی.
۱۵۰ میلیارد دلار ضرر ناشی از تحریم‌ها در این بخش ثبت شده است. بسیاری از منابع کشاورزی مانند کود و ماشین‌آلات به دلیل تحریم‌ها کمیاب یا گران شده‌اند.
2- صنعت:
بخش صنعت بیشترین آسیب را دیده است، با زیانی معادل ۴۵۰ میلیارد دلار. کاهش دسترسی به فناوری‌های نوین، محدودیت واردات مواد اولیه، و بسته شدن بازارهای صادراتی، رشد صنعت را به شدت محدود کرده‌اند.
شرکت‌های صنعتی، به ویژه در حوزه‌هایی مانند پتروشیمی و فلزات، به دلیل تحریم‌ها دچار کاهش تولید و تعطیلی واحدها شده‌اند.
3-خدمات:
بخش خدمات که به عنوان یکی از موتورهای رشد اقتصادی شناخته می‌شود، حدود ۶۰۰ میلیارد دلار خسارت دیده است. محدودیت در تعاملات بین‌المللی و کاهش تقاضای داخلی از عوامل اصلی این زیان‌ها بوده‌اند.
مقایسه و سناریوهای فرضی:
الف) سناریوی رشد اقتصادی مشابه کشورهای متوسط:
اگر ایران رشد اقتصادی مشابه کشورهای با درآمد متوسط مانند ترکیه یا مالزی داشت، هزینه تحریم‌ها به ۱.۵۲۸ تریلیون دلار می‌رسید. این نشان‌دهنده تأثیر بزرگ تحریم‌ها در کاهش پتانسیل اقتصادی ایران است.
ب)سناریوی رشد اقتصادی قبل از ۲۰۱۱:
در سناریوی فرضی که ایران مسیر رشد اقتصادی قبل از ۲۰۱۱ را ادامه می‌داد، زیان اقتصادی ناشی از تحریم‌ها به ۱.۱۹ تریلیون دلار محدود می‌شد. این نشان می‌دهد که کاهش عملکرد اقتصادی پس از تحریم‌ها قابل اجتناب بوده است.
پیامدها و پیشنهادات:
گسترش شکاف اقتصادی با همسایگان:
کشورهای همسایه ایران مانند ترکیه، عربستان سعودی و امارات متحده عربی در همین بازه زمانی توانسته‌اند رشد اقتصادی خود را افزایش دهند. اما تحریم‌ها باعث شده ایران از این رقبا عقب بماند و شکاف اقتصادی میان ایران و این کشورها عمیق‌تر شود.
رفع تحریم‌ها به عنوان اولویت سیاست‌گذاری:
مقاله تأکید می‌کند که رفع تحریم‌ها یکی از اصلی‌ترین راهکارهای کاهش آسیب‌های اقتصادی و بازگشت به مسیر توسعه است.
اصلاح سیاست‌های داخلی برای کاهش وابستگی به اقتصاد نفتی و افزایش رقابت‌پذیری نیز ضروری است.
جمع‌بندی:
تحریم‌های اقتصادی هزینه‌های سنگینی بر اقتصاد ایران تحمیل کرده‌اند و پیامدهای آن در تمامی بخش‌ها مشهود است. این مقاله تأکید دارد که سیاست‌گذاران باید راه‌هایی برای کاهش تأثیرات تحریم‌ها و بازسازی رشد اقتصادی کشور بیابند.